Regionalne zróżnicowanie efektywności szkolnictwa wyższego w Polsce

Main Article Content

Joanna Domagała
Michał Pietrzak


Słowa kluczowe : efektywność, szkolnictwo wyższe, kapitał ludzki, metoda Data Envelopment Analysis
Abstrakt
Celem głównym artykułu byto zidentyfikowanie zróżnicowania efektywności systemu szkolnictwa wyższego w przekroju województw w Polsce w 2019 r. Dokonano przeglądu literatury zagranicznej i krajowej dotyczącej zagadnienia efektywności systemów i instytucji edukacyjnych, w tym w zakresie wykorzystania nieparametrycznych metod jej badania. Wykorzystując nieparametryczną metodę Data Envelopment Analysis (DEA), przeprowadzono ocenę efektywności systemu szkolnictwa wyższego w poszczególnych województwach. W badaniach zastosowano model DEA-CCR ukierunkowany na maksymalizację efektów. W modelu uwzględniono jedną zmienną po stronie nakładów (liczba nauczycieli akademickich) i trzy zmienne po stronie efektów (liczba absolwentów, wartość pozyskanych projektów, liczba publikacji powyżej 100 pkt). Pięć województw (mazowieckie, dolnośląskie, podkarpackie, małopolskie i lubuskie) uznano za w pełni efektywne w zakresie szkolnictwa wyższego. Dzięki metodzie benchmarkingu dla nieefektywnych systemów szkolnictwa zaproponowano potencjalne zmiany w poziomie efektów. Zidentyfikowano także korelację pomiędzy efektywnością systemu szkolnictwa wyższego a aproksymantami jakości opierającymi się na statystykach dotyczących bezrobocia.

Article Details

Jak cytować
Domagała, J., & Pietrzak, M. (2023). Regionalne zróżnicowanie efektywności szkolnictwa wyższego w Polsce. Turystyka I Rozwój Regionalny, (20), 25–39. https://doi.org/10.22630/TIRR.2023.20.16
Bibliografia

Baran, J. (2013). Efficiency of the production scale of Polish dairy companies based on Data Envelopment Analysis. Acta Scientiarum Polonorum, 12 (2), s. 5–13.

Baran, J., Pietrzak, M. (2007). Analiza efektywności wybranych branż polskiego agrobiznesu bazująca na metodzie DEA. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, IX (3), s. 15–19.

Baran, J., Pietrzak, M., Pietrzak, P. (2015). Efektywność funkcjonowania publicznych szkół wyższych. OPTIMUM. Studia Ekonomiczne, 4 (76), s. 169–185. (Crossref)

Bates, J. M. (1993). The efficiency of local education authorities. Oxford Review of Education, 19 (3), s. 277–289. (Crossref)

Becker, G. (1964). Human capital. New York: Columbia University Press for the National Bureau of Economic Research.

Brzezicki, Ł. (2018a). Zestawienie badań efektywności i produktywności polskiego szkolnictwa wyższego prowadzonych za pomocą metody DEA i indeksu Malmquista w latach 2005–2018., Pobrano z: https://www.researchgate.net/publication/324156245_Zestawienie_badan_efektywnosci_i_produktywnosci_polskiego_szkolnictwa_wyzszego_prowadzonych_za_pomoca_metody_DEA_i_indeksu_Malmquista_w_latach_2005-2018 (dostęp: 23.08.2022).

Brzezicki, Ł. (2018b). Pomiar efektywności i (nie-)skuteczności pośredniej studiów w polskim publicznym szkolnictwie wyższym. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Seria: Organizacja i Zarządzanie, 132, s. 97–117.

Brzezicki, Ł. (2017). Efektywność działalności dydaktycznej polskiego szkolnictwa wyższego. Wiadomości Statystyczne, 11 (678), s. 56–73. (Crossref)

Brzezicki, Ł., Wolszczak-Derlacz, J. (2015). Ocena efektywności działalności dydaktycznej publicznych szkół wyższych w Polsce wraz z analizą czynników ją determinujących. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Ekonomia, 46 (1), s. 123–139. (Crossref)

Carroll, K. A. (2004). Property Rights and Managerial Decisions in For-Profit, Nonprofit, and Public Organizations. Comparative Theory and Policy. Houndmills Basingstoke: Palgrave Macmillan. (Crossref)

Chakraborty, K., Biswas B., Lewis, W. C. (2001). Measurement of technical efficiency in public education: A stochastic and nonstochastic production function approach. Southern Economic Journal, 67 (4), s. 889–905. (Crossref)

Charnes, A., Cooper, W. W., Lewin, A. Y., Seiford, L. M. (1994). Data Envelopment Analysis: Theory, Methodology and Application. Boston – Dordrecht – London: Kluwer Academic Publishers. (Crossref)

Charnes, A., Cooper, W.W., Rhodes, E. (1981). Evaluating Program and Managerial Efficiency: An Application of Data Envelopment Analysis to Program Follow Through. Management Science, 27, s. 668–697. (Crossref)

Chodakowska, E. (2015). An Example of Network DEA — Assessment of Operating Efficiency of Universities. Metody ilościowe w badaniach ekonomicznych, 16 (1), s. 75–84.

Cooper, W.W., Seiford, L. M., Tone, K. (2007). Data Envelopment Analysis: A Comprehensive Text with Models, Applications, References and DEA-Solver Software. Boston: Kluwer Academic Publishers. (Crossref)

Ćwiąkała-Małys, A., (2010). Pomiar efektywności procesu kształcenia w publicznym szkolnictwie akademickim. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

GUS (2019), Szkolnictwo wyższe i jego finanse w 2019 roku. Pobrano z: https://stat.gov.pl (dostęp: 20.08.2022).

GUS (2020a). Rocznik Statystyczny Województw. Pobrano z: https://stat.gov.pl (dostęp: 10.09.2022).

GUS (2020b). Rocznik Statystyczny Pracy. Pobrano z: https://stat.gov.pl (dostęp: 10.09.2022).

Guzik, B. (2009). Podstawowe modele DEA w badaniu efektywności gospodarczej i społecznej. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.

Hollingsworth, B., Dawson, P., Maniadakis, N. (1999). Measurement of health care: A review of non-parametric methods and applications. Health Care Management Science, 2 (3), s. 161–172. (Crossref)

Jacobs, R., Smith, P. C., Street, A. (2006). Measuring efficiency in health care. Cambrige: Cambrige University Press. (Crossref)

Jurek, A., Winnicki, K. (2004). Zastosowanie metody DEA i indeksu produktywności Malmquista do oceny sytuacji ekonomicznej wybranych spółek Agencji Nieruchomości Rolnych. W: Metody .

i zastosowania badań operacyjnych. Katowice: Wydawnictwo AE w Katowicach, s. 163–175.

Kao, C., Hung, H.-T. (2008). Efficiency analysis of university departments: An empirical study. Omega, 36 (4), s. 653–664. (Crossref)

Leja, K. (2013). Zarządzanie uczelnią. Koncepcje i współczesne wyzwania. Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer Business.

Marshall, A. (2011) [1920]. Principles of Economics. Lexington: ThaiSunset Publications.

Nazarko, J., Komuda, M., Kuźmicz, K., Szubzda, E., Urban, J. (2008). Metoda DEA w badaniu efektywności instytucji sektora publicznego na przykładzie szkół wyższych. Badania Operacyjne i Decyzje, 4, s. 89–105.

OECD (2001). The Well-being of Nations. The Role of Human Capital and Social Capital, Centre for Educational Research and Innovation. Paris: OECD Publications. (Crossref)

OPI (2019). Szkolnictwo wyższe w Polsce w latach 2012–2018. Raport opracowany na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa.

Pietrzak, M. (2021). The Application of a Balanced Scorecard in Higher Education Institutions. A Case Study of WULS. In: Z. Sinuany-Stern (ed.) Handbook of Operations Research and Management Science in Higher Education. Springer, s. 419–451. (Crossref)

Pietrzak, M., Pietrzak, P. (2016). The Problem of Performance Measurement at Public Universities Research Papers of Wrocław University of Economics, 441, s. 191–201.

Pietrzak, P, Gołaś, M. (2018). Strategies of public universities in Poland – the essence and conditions. Warsaw: SGGW Publishing House.

Pietrzak, P. (2016). Efektywność funkcjonowania publicznych szkół wyższych w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.

Pietrzak, P., Brzezicki, Ł. (2017). Wykorzystanie sieciowego modelu DEA do pomiaru efektywności wydziałów Politechniki Warszawskiej. Edukacja, 3 (142), s. 83–93. (Crossref)

Rogowski, G. (1996). Analiza i ocena działalności banków z wykorzystaniem metody DEA. Bank i Kredyt, 9, s. 41–49.

Roll, Y., Hayuth, Y. (1993). Port Performance Comparison Applying Data Envelopment Analysis (DEA). Maritime Policy and Management, 20, s. 153–161. (Crossref)

Rusielik, R., Świtłyk, M., Wilczyński, A. (2012). Efektywność publicznych uczelni technicznych w Polsce w latach 2007–2009. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 246, s. 403–412.

Saunders, E. S. (2003). Cost efficiency in ARL academic libraries. The Bottom Line: Managing Library Finances, 16 (1), s. 5–14. (Crossref)

Schultz, T. W. (1960). Capital Formation by Education. Journal of Political Economy, 68 (6), s. 571–583. (Crossref)

Schultz, T. W. (1961). Investment in Human Capital. The American Economic Review, 51 (1), s. 1–17.

Schultz, T. W. (2014). Ekonomia kapitału ludzkiego. Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer Business.

Smith, A. (2015) [1776]. Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. Tom 1. Warszawa: PWN.

Sun, S. (2004). Assessing joint maintenance shops in the Taiwanese army using Data Envelopment Analysis. Journal of Operations Management, 22 (3), s. 233–245. (Crossref)

Szuwarzyński, A. (2005). Pomiar efektywności procesu kształcenia w uczelni wyższej. W: K. Leja, A. Szuwarzyński (red.). Zarządzanie wiedzą w organizacjach niekomercyjnych. Gdańsk: Wydział Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej, s. 9–27.

Szuwarzyński, A. (2014). Model DEA do oceny efektywności funkcjonowania publicznych uniwersytetów w Polsce. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 348, s. 361–370. (Crossref)

Szuwarzyński, A., Julkowski, B. (2014). Wykorzystanie wskaźników złożonych i metod nieparametrycznych do oceny i poprawy efektywności funkcjonowania wyższych uczelni technicznych. Edukacja, 3 (128), s. 54–74.

Thanassoulis, E. (1992). Data Envelopment Analysis and its use in banking. European Journal of Operational Research, 56, s. 80–97. (Crossref)

Thanassoulis, E., Dunstan, P. (1994). Guiding Schools to Improved Performance Using Data Envelopment Analysis: An Illustration with Data from a Local Education Authority. Journal of the Operational Research Society, 45, s. 1247–1262. (Crossref)

Wolszczak-Derlacz, J. (2013). Efektywność naukowa, dydaktyczna i wdrożeniowa publicznych szkół wyższych w Polsce — analiza nieparametryczna. Gdańsk: Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej.

Worthington A. C., (2001). An Empirical Survey of Frontier Efficiency Measurement Techniques In Education. Education Economics, 9 (3), s. 245–268. (Crossref)

Zaleska, M. (2007). Współczesna bankowość. Warszawa: Difin.

Statystyki

Downloads

Download data is not yet available.